चितवन । कुष्ठरोगको समयमै उपचार गर्न विज्ञहरुले सुझाव दिएका छन् ।
रोग पत्ता लगाइ समयमै उपचार गर्नाले कुरुप र अंगभंग हुनबाट बच्न सकिने विज्ञहरुले बताएका हुन् । ७० औं विश्व कुष्ठरोग दिवसको सन्दर्भमा स्वास्थ्य कार्यालय चितवनले आज आयोजना गरेको छलफल कार्यक्रममा कार्यालयका क्षय–कुष्ठ अधिकृत जयराम दुवाडीले समयमै पत्ता लगाएर नियमित औषधि सेवन गरेमा कुष्ठरोग निको हुने बताउनु भयो ।
उहाँले सर्ने खालको कुष्ठरोगका लागि एक वर्ष र नसर्ने खालको कुष्ठ रोगका लागि ६ महिना औषधि खाएमा पूर्ण रुपमा निको हुने बताउनुभयो । चितवनमा बि.सं. २०५१ सालदेखि हालसम्म १ हजार ९०० जना कुष्ठरोगी औषधि सेवनपछि निको भएको जानकारी दिनुभयो । कुष्ठरोगीसँग नियमित सम्पर्कमा आउनेहरुलाई रोग सर्न सक्ने बताउनुभयो ।
२०७६ देखि ०७८ सालसम्म विगतमा कुष्ठरोगी रहेका छ सय जनाको नजिकका करिब ३० हजारलाई रोग नलागोस् भनेर एसडिआर औषधि खुवाईएको दुवाडीले जानकारी दिनुभयो । जिल्लामा हाल ५७ जना कुष्ठरोगीले नियमित औषधि सेवा गरिरहेका छन् । सरकारले कुष्ठरोगको पहिचान र औषधि निःशुलक गर्दै आएको छ । पूरा मात्रा औषधि सेवन गरेकाहरुलाई औषधिको मात्रा पूरा भएपछि एक हजार रुपैयाँ यातायात खर्च समेत दिने गरेको दुवाडीको भनाई छ । कार्यालयका प्रमुख दुर्गादत्त चापागाईले जनचेतनाको अभाव र समाजमा घृष्णाको दृष्टिकोणले हेर्ने हुँदा अझै पनि कुष्ठरोगीहरु खुलेर उपचारमा नआउने गरेको बताउनुभयो ।
अझै पनि भगवानको श्राप वा पापका कारणले कुष्ठरोग लाग्छ भन्ने भ्रम रहेको भन्दै चापागाईले भन्नुभयो “कुष्ठ रोग सुक्ष्म किटाणुको संक्रमणबाट हुने रोग हो । यो कुनै श्राव वा पापका कारणले लाग्ने होइन ।” चार हजार वर्षभन्दा पुरानो रोग रहेको भन्दै चापागाईले सीमान्तकृत र जनजातिमा कुष्ठरोगको संक्रमण बढी देखिने गरेको बताउनुभयो ।
विश्वभरमा गरिएको अध्ययन अनुसार संसारका ९९ प्रतिशत मानिसमा कष्ठरोगसँग लड्ने प्रतिरोध शक्ति हुन्छ । अर्थात सय जना मानिसको शरीरमा कुष्ठरोगकाजीवाणुले प्रवेश गरेमा एक जनालाई मात्र यो रोग लाग्न सक्छ । बिरामीले श्वास फेर्दा वा हाच्छिउँ गर्दा कुष्ठरोगका जीवाणु बिरामीको शरीरबाट बाहिर आउँछ र स्वस्थ व्यक्तिले श्वास लिँदा उसको शरीरमा प्रवेश गर्छ ।
कुष्ठरोगका मुख्य लक्षणहरुमा शरीरमा नचिलाउने रातो वा फुस्रो दागहरू देखा पर्नु, हातखुट्टा झमझमाउनु वा स्पर्श शक्ति हराएर जानु, स्नायु ९नशा० सुन्निनु र पीडा हुनु, हात खुट्टा ताथा आँखाको मांशपेशीहरू कमजोर हँुदै जानु, कानको लोती बाक्लो हुनु वा लोतीमा गिर्खाहरू देखिन, अनुहारको छाला रातो, बाक्लो र चिल्लो, चम्किलो हुनु, शरीरमा गिर्खाहरू देखा पर्नु, हात खुट्टामा नदुख्ने घाउ हुनु आदि हुन् । यी मध्ये एक–दुई वा सबै लक्षणहरु देखिन सक्छन् ।
कुष्ठरोगका चिह्न र लक्षणको आधारमा यसलाई दुई भागमा बाँड्न सकिन्छ । बढी किटाणु भएको अर्थात सर्ने (एमबी) कुष्ठरोग र कम किटाणु भएको अर्थात नसर्ने ९पीबी० कुष्ठरोग । यसको उपचार बहुऔषधि विधिबाट गरिन्छ । जसअनुसार बढी किटाणु भएका अर्थात ९एमबी० कुष्ठरोग बिरामीले १२ महिना र कम किटाणु भएका अर्थात (पीबी) कुष्ठरोग बिरामीले ६ महिना नियमित औषधि सेवन गर्नुपर्दछ ।
बिरामीले घरैमा बसेर औषधि सेवन गर्न सक्दछन् । बहुऔषधीको १ मात्राले नै ९९ प्रतिशत किटाणु निस्क्रिय बनाइदिन्छ । तसर्थ उपचार गरेका बिरामीबाट रोग अरूलाई सर्दैन ।